عبدالعلی بیرجندی؛ ستاره درخشان سپهر علم و فرهنگ ایران
تاریخ انتشار: ۲۴ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۹۳۶۶۰
بخش عمده‌ای از حافظه تاریخی - فرهنگی ملل و جوامع مختلف، دانشمندان و مفاخر علمی و فرهنگی آنهاست که زنده نگهداشتن نام و آثارشان علاوه بر قدرشناسی از پیشینیان، چراغ راهی برای نسل فعلی و آینده به شمار می‌رود.
سرزمین پهناور خراسان یکی از مناطقی است که چه قبل از اسلام، چه در دوران اسلامی دارای ویژگی‌های فرهنگی، ادبی و علمی منحصر به‌فرد بوده و دانشمندان برجسته مسلمان در بیشتر علوم از این دیار برخاسته‌اند، به لحاظ سیاسی نیز خراسان از دوره صدر اسلام تاکنون از مهمترین ایالات و استان‌ها (خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی) بوده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
مستندات تاریخی نشان می‌دهد در قرون نخستین و میانه اسلامی، قدرت‌گیری خاندان‌های ایرانی در خراسان و تاسیس نهادهای آموزشی به دست آنها سبب شد خراسان به عنوان محیط ایرانی در مقابل محیط عربی بغداد به یکی از مراکز تولید علم تبدیل شود.
گفته می‌شود به احتمال فراوان نخستین کسانی که در اسلام مدرسه تاسیس کردند اُمرا و بزرگان ایرانی بودند و اُمرای خراسانی در این زمینه پیشگام بوده‌اند، این نهادها سبب توسعه و گسترش علوم در خراسان و دیگر نقاط ایران شدند.
حتی توجه خراسانیان به کاغذسازی و نزدیکی آن به سمرقند باعث شد حرفه کاغذسازی و کارگاه‌های تولیدی کاغذ خیلی زودتر از دیگر مناطق در خراسان تاسیس شود به گونه‌ای که ابوریحان بیرونی در تحقیق ماللهند می‌نویسد: "کاغذ که اختراع مردم چین بود از راه سمرقند و خراسان به بغداد رسید و در ممالک اسلامی رواج یافت".
یاقوت حموی در قرن هفتم هجری درباره کتابخانه‌های خراسان می‌نویسد: "سال ۶۱۶ در مرو شاهجان که از شهرهای نامی خراسان بود، ۱۰ کتابخانه عمومی دیدم که مانند آن در هیچ جای دنیا یافت نمی‌شد و کتاب‌های بسیار عالی در آنجا بود، تنها در یکی از آن کتابخانه‌ها ۱۲ هزار جلد موجود بود".
علامه عبدالعلی بیرجندی یکی از دانشمندان برجسته خراسانی است که اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری به چهره‌ای درخشان در دانش‌های ستاره‌شناسی، ریاضیات، علوم قرآنی و حدیث تبدیل شد و در اعتلای فرهنگی ایران و خراسان نقش داشته است.
نظام الدین عبدالعلی بن محمدحسین بیرجندی از ریاضیدانان و ستاره‌شناسان اواخر دوره تیموری و اوایل دوره صفوی است که بیش از بیست کتاب در دانش‌های ریاضیات، نجوم، جغرافیا، مکانیک سماوی، تقویم نگاری، منطق، کشاورزی و علوم اسلامی دارد و بسیاری از نسخ آثار وی در کتابخانه‌های معتبر داخلی و خارجی موجود است.
شهرت جهانی علامه بیرجندی بیشتر از شهرت وی در زادگاه و کشور خودش است. در کشورهای هند، پاکستان، افغانستان و در میان دانشمندان روسیه و دیگر کشورهای اروپایی شخصیتی شناخته شده است و آثار علمی‌اش مورد بررسی، تجزیه و تحلیل دقیق دانشمندان اروپایی و آمریکایی قرار گرفته و آوازه او در علم و تقوا سبب شد فرزندان و نوادگانش تا صدها سال بعد از رحلتش از معافیت مالیاتی و مقامی ارجمند برخوردار باشند.
نکته دیگری که بیانگر عظمت شان علمی و آوازه جهانی عبدالعلی بیرجندی بوده، این است که سال ۲۰۱۲ از سوی یونسکو به عنوان سال عبدالعلی بیرجندی نامگذاری شد و مراسم بزرگداشتی در یونسکو به مناسبت پانصدمین سالگرد حیات این عالم بزرگ برگزار شد.
همچنین سال ۱۳۸۱ اولین همایش بین‌المللی علامه عبدالعلی بیرجندی در دانشگاه بیرجند برگزار شد و قرار است دومین همایش بین‌المللی به همت دانشگاه بیرجند و با مشارکت دانشگاه کاشان، وزارت امور خارجه و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در این دانشگاه برگزار شود.
در این همایش بین‌المللی که سال آینده برگزار خواهد شد کشورهای ازبکستان، افغانستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی نیز حضور فعال خواهند داشت.
دبیر اجرایی دومین همایش بین‌المللی علامه عبدالعلی بیرجندی گفت: پاسداشت بزرگانی از قبیل عبدالعلی بیرجندی، گرامیداشت و تکریم علم و فرهنگ است و ضرورت این گرامیداشت‌های فرهنگی از آنجا ناشی می‌شود که توجه کنیم از جمله حوزه‌هایی که تحولات اخیر جهانی موجب دگرگونی گسترده فرایندهای تاثیرگذار و تحول آن به نسبت گذشته شده، حوزه فرهنگ است.
علی اکبر محمدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: امکانات ارتباطی و رسانه‌ای به خصوص فضای مجازی موجب شده تاثیرات فرهنگ‌های مختلف بر یکدیگر حجم قابل توجهی از تغییرات و تحولات فرهنگی و حتی سیاسی را در کشورها به وجود آورد و در مواردی بقای یک هویت فرهنگی خاص یا شرایط اساسی و لازم برای تداوم و ماندگاری آن را تحت تاثیر قرار دهد و حتی تهدید کند.
وی گفت: جوامع و حاکمیت‌های ملی امروز با موج تهدیدات فرهنگی- امنیتی مواجه هستند و به تبع آن یکسان‌سازی ارزش‌ها، ایدئولوژی‌ها و سلیقه‌ها در سطح جهانی در حال افزایش است.
مدیر امور فرهنگی دانشگاه بیرجند ادامه داد: به این ترتیب می‌توان ادعا کرد که امنیت فرهنگی مهمترین و برجسته‌ترین چهره و درونی‌ترین لایه نیاز امروز هر کشوری به شمار می‌آید، زیرا امنیت فرهنگی بنیادی‌ترین مولفه اقتدار و استعداد و لیاقت آن ملت در بستر توسعه و تعالی در عرصه‌های مختلف را فراهم می‌آورد.
وی تاکید کرد: از این منظر پاسداشت مفاخر فرهنگی در منطقه به خصوص شخصیت بین‌المللی مانند علامه عبدالعلی بیرجندی هم باعث تقویت امنیت فرهنگی شده و هم عاملی در همگرایی کشورهای آسیای مرکزی با ایران است.
محمدی گفت: برگزاری همایش بین‌المللی علامه عبدالعلی بیرجندی و توجه به میراث فرهنگی و علمی گذشته این خطه از خراسان باعث جلب توجه قشر جوان و دانشجویان شده و عامل جلب توجه آنان به افکار، اخلاق، باورها، ارزش‌ها و میراث فرهنگی گذشتگان است که یکی از پایه‌های تحکیم امنیت فرهنگی محسوب می‌شود.
وی اظهار کرد: علامه عبدالعلی بیرجندی دانشمندی است که سال‌های پایانی عمرش با دوره پرالتهاب انتقال قدرت از تیموریان به صفویه مصادف شده بود و این سال‌ها حوادث تلخ و خونباری به دنبال داشته است.
مدرس دانشگاه افزود: یکی از مهمترین موج‌های مهاجرت نخبگان و فرار مغزها با روی کار آمدن صفویه به وقوع پیوست، با این وجود عبدالعلی بیرجندی دست از تحقیق و نوشتن برنداشت.
وی گفت: بیش از ۲۰ اثر در دانش‌های مختلف ستاره‌شناسی، ریاضیات، مکانیک سماوی، علوم قرآنی، حدیث، جغرافیا و فقه از این دانشمند بر جای مانده است و این آثار در معتبرترین کتابخانه‌های ایران و دنیا، نگهداری می‌شود.
محمدی بیان کرد: عبدالعلی بیرجندی در کشورهای شبه قاره هند، افغانستان و آسیای مرکزی دانشمندی شناخته شده است و آخرین دانشمند مکتب ستاره‌شناسی سمرقند است، مکتبی که با کوشش‌های علمی غیاث‌الدین جمشید کاشانی و پشتیبانی الغ بیک شاهزاده تیموری، در سمرقند به اوج رسید و با عبدالعلی بیرجندی پایان یافت.
وی گفت: شهرت عبدالعلی بیرجند در دانش ریاضیات به حدی است که پروفسور پینگری استاد تاریخ ریاضیات در آمریکا و دکتر کوزبو در ژاپن بر آثارش مطالعات فراوانی داشته‌اند همچنین شرح‌هایی که وی بر آثار دانشمندان قبل از خود نوشته مایه تعجب و تحسین دانشمندان شده که حاکی از احاطه علمی بر دانش‌های زمان است.
دبیر اجرایی دومین همایش بین‌المللی علامه عبدالعلی بیرجندی افزود: شرح‌های عبدالعلی بیرجندی در دانش ریاضیات بر آثار دانشمندانی مثل خواجه نصیرالذین طوسی به کتاب مستقل تبدیل شده و شرح ایشان بر یکی از کتب فقهی نیز به کتاب مستقل به نام "فتاوای بیرجندی" تبدیل شده که بیش از یکصد سال قبل در لکهنوی هند به چاپ رسیده است.
وی اظهار کرد: گفته می‌شود به خاطر پاسداشت مقام علمی عبدالعلی بیرجند، یکی از عوارض طبیعی سطح کره ماه از سوی یونسکو به نام او نامگذاری شده است.
محمدی با اشاره به بخشی از مزایا و دستاوردهای برگزاری همایش بین‌المللی علامه عبدالعلی بیرجندی در سطوح مختلف گفت: کمک به تقویت، پایداری و پویایی فرهنگ ملی در بستر جهانی، تقویت و نوزایی فرهنگ ملی، کمک به تثبیت سنت‌ها و میراث تاریخی کشور، بازتولید گفتمان و امنیت فرهنگی و کمک به استحکام نظام فرهنگی جامعه از آن جمله است.
وی آشنایی مردم جهان با میراث فرهنگی و تاریخی کشورمان، کمک به وحدت و وفاق ملی، ایجاد دلبستگی، خودباوری و غرور ملی، مقابله با تهاجم فرهنگی، احیا و گسترش حس برادری و اخوت اسلامی بین کشورهای آسیای مرکزی و ایران را از دیگر مزایای برگزاری این همایش ذکر کرد.
مدیر امور فرهنگی دانشگاه بیرجند جلوگیری از مصادره به مطلب و ثبت این شخصیت علمی توسط دیگر کشورها مانند آنچه در مورد مولانا و خاقانی شروانی اتفاق افتاد، ایجاد اعتماد به نفس و عطف توجه نسل جوان و دانشجویان به گذشته تاریخی، علمی کشور و منطقه را از دیگر مزایای برگزاری همایش در سطح منطقه‌ای برشمرد.
وی گفت: برگزاری این گونه همایش‌ها همچنین سبب کمک به تقویت و نوزایی فرهنگ اسلامی در سطح منطقه، احیا و مرجعیت مشاهیر منطقه در سطح جهانی، کمک به تثبیت سنت‌ها و میراث علمی و تاریخی منطقه (خراسان جنوبی) می‌شود.
منبع ایرنا
باشگاه خبرنگاران جوان خراسان جنوبی بیرجندمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: علم و فرهنگ دانشمندان برجسته دانشگاه بیرجند خراسان جنوبی امنیت فرهنگی میراث فرهنگی کتابخانه ها آسیای مرکزی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۹۳۶۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
معلم هایی که ستاره شدند
به گزارش همشهری آنلاین، جالب است بدانید که در بین افراد مشهور و معروفی که می‌شناسید، عده‌ای هستند که علاوه بر نویسنده، بازیگر، سیاستمدار یا ورزشکار بودن، معلم بوده یا هستند. اینجا و به مناسبت روز معلم، فهرستی از معلم‌هایی که در شغلی دیگر هم درخشیده‌اند، آماده کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
شهید محمدعلی رجایی، سیاستمدار«من از آموزش و پرورش نمی‌روم ولو اینکه به من اجازه بدهند بیایم در یک مدرسه‌ای جارو کنم یا فقط تخته پاک کنم. به‌نظر من اگر در مملکت خدمتی معنی دارد، معلمی است. این جمله رجایی فرزند امام و مرد ساده‌زیستی است که مردم ایران به لیاقت و شایستگی او رأی اعتماد دادند». حتماً نام این معلم شهید «محمدعلی رجایی» دومین رئیس‌جمهور ایران را شنیده‌اید. شهید رجایی سال‌ها مشغول به تدریس در مراکز آموزش علمی بود، یکی از معلمان برجسته و توانا که توانست شاگردان بسیاری را تربیت کند. شهید رجایی معتقد بود که معلمی یکی از حساس‌ترین شغل‌ها در جامعه است و گفته بود: «معلمی شغل نیست؛ معلمی عشق است. اگر به‌عنوان شغل انتخابش کرده‌ای، رهایش کن و اگر عشق توست، مبارکت باد».
شهید سیدمحمد بهشتی، سیاستمدارآیتالله شهید سیدمحمد بهشتی قبل از آنکه به‌عنوان یک شخصیت سیاسی، اجتماعی و مبارز در ایام انقلاب شهرت پیدا کند، در حوزه تعلیم و تربیت شهرت بسیاری داشت. او معلم زبان انگلیسی بود و به همراه محمدجواد باهنر به گردآوری کتاب‌های درسی برای مدرسه‌ها فعالیت داشت. سال ۹۹ مستندی با عنوان «او یک معلم بود» ساخته شد که در این مستند شخصیت فرهنگی شهید بهشتی و نقش او در شکل‌گیری فرهنگی انقلاب اسلامی و دوران حضور او در آموزش و پرورش به‌عنوان معلم مورد بررسی قرار گرفت.
علی شریعتی، نویسنده
در سال ۱۳۴۴، اداره فرهنگ مشهد، استاد جامعه‌شناسی و فارغ‌التحصیل دانشگاه سوربن، «علی شریعتی» را به‌عنوان دبیر انشای کلاس چهارم دبیرستان در یکی از روستاهای مشهد استخدام کرد. البته دکتر شریعتی علاوه بر معلمی، استادیار تاریخ دردانشگاه مشهد هم بود و جامعه‌شناسی مذهبی، تاریخ شیعه و معارف اسلامی را هم تدریس می‌کرد.
جلال آل‌احمد، نویسنده
همانطور که از «مدیر مدرسه» اش پیداست، نانش از آموزش و پرورش درمی‌آمده. جلال آل احمد از سال ۱۳۳۱ تا آخر عمرش در مدارس تهران کار کرد و البته جزو آن معلم‌هایی بود که شاگردها خیلی دوست دارند. معمولاً چند جلسه را به‌خاطر سفر نبود و چند جلسه را به‌خاطر گرفتاری‌های دیگرش.
قدرت‌الله ایزدی، بازیگر
آقا «رشید» تئاترهای اصفهان و بازیگر بامزه سریال‌های سروش صحت، قدرت‌الله ایزدی علاوه بر بازیگری، سال‌هاست که به‌عنوان معلم فعالیت می‌کند و معروف‌شدن هم باعث نشده از تدریس دست بکشد.
رضا گلزار، بازیگر
شاید باورتان نشود که سوپراستار این روزهای سینمای ایران با طرفداران پرشمارش، روزگاری نه چندان دور در کلاس‌های آموزش کنکور معارف و بینش اسلامی تدریس می‌کرده.
سید جواد هاشمی، بازیگر
سیدجواد هاشمی که بسیاری او را با بازی در فیلم‌های دفاع‌مقدس می‌شناسند، علاوه بر کارگردانی و بازیگری معلم است. او سال‌های بسیاری از عمر خود را در مدارس جنوب شهر به‌ویژه جوادیه و نازی‌آباد سپری کرده و اصلی‌ترین پاتوق فرهنگی‌اش کانون فرهنگی حر بوده.
یحیی گل‌محمدی، فوتبالیست
یحیی گل‌محمدی یکی از برترین مدافعان تاریخ فوتبال ایران و از موفق‌ترین مربیان تاریخ لیگ برتر فوتبال ایران هم در گذشته معلم رشته هنر و زبان بوده. در حدود ۳ سال پیش کنفدراسیون فوتبال آسیا در اقدامی جالب در روز جهانی معلم با انتشار تصویری از یحیی گل‌محمدی، او را یک مدافع شاخص خواند و به یک معلم ارزنده تشبیه کرد.
مجید جلالی، فوتبالیست
مجید جلالی بازیکن پیشین، مربی و کارشناس کنونی فوتبال، به آقامعلم فوتبال ایران مشهور است. او سال‌ها در قامت معلم ورزش در آموزش و پرورش خدمت کرده است.
بیشتر بخوانید: از دوستت دارم ها | به بهانه سالروز تولد سیمین دانشور نابغه‌ای با چشم‌های حراف |عکس کد خبر 848507 برچسب‌ها یحیی گل محمدی روز معلم جلال آل احمد معلمان علی شریعتی چهره‌های مشهور
جاده کندوان یک طرفه شد